1- مقدمه:
هدف این سند، تعیین مشخصات شناسه حساب بانکی ایران (شبا)، مطابق با استاندارد ISO-13616 است.
2- تعاریف و اصطلاحات:
در این سند، اصطلاحات بشرح زیر تعریف شده اند:
2-1- شبا: عبارت است از شماره حساب بانکی ایران، که به منظور تسهیل و استانداردسازی مبادلات بین بانکی و بین المللی بانکهای کشور در این مستند تعریف و تبیین شده و در تمام سامانه های پرداخت بین بانکی منحصراً از این نوع حساب استفاده می شود. «شبا» مستقل از نظام شماره گذاری داخلی هریک از بانکها است، اما در محاسبه «شبا» از شماره حساب مربوط به نظام شماره گذاری داخلی بانکها استفاده به عمل می آید. «شبا» مطابق با ضوابط IBAN تنظیم می شود.
2-2- ارقام کنترلی: عبارتند از ارقامی که به منظور حصول اطمینان از دریافت و ارسال کامل و بدون نقص یا تحریف «شبا»، بر مبنای مندرجات درونی «شبا» محاسبه و به عنوان بخش الزامی «شبا» بدان افزوده می شوند.
2-3- IBAN: حروف اختصاری «International Bank Account Number»، شناسه ایست که یک شماره حساب خاص را در یک بانک بصورت یکتا معرفی می کند. این شناسه مطابق با استاندارد بین المللی ISO-13616-2007 تولید شده و به منظور یکسان سازی شماره حسابهای بانکی در سطح بین المللی به منظور تسهیل تبادلات بین بانکی، مورد استفاده قرار می گیرد.
2-4- BBAN: حروف اختصاری «Basic Bank Account Number»، شناسه ایست شامل شناسه بانک که به صورت یکتا یک حساب خاص را در یک بانک در یک کشور خاص مشخص می کند.
3- قواعد کلی شبا:
3-1- قواعد ساختاری شبا:
3-1-1- هر کاراکتر تنها می تواند یکی از حروف بزرگ الفبای انگلیسی [A-Z] یا یک رقم انگلیسی [0-9] باشد. استفاده از هیچ کاراکتر دیگری، از جمله اعداد و حروف فارسی مجاز نیست.
3-1-2- طول شبا دقیقاً باید معادل 26 کاراکتر باشد. شماره های کمتر یا بیشتر از 26 کاراکتر مجاز نیستند.
3-1-3- استفاده از حروف تنها برای کد کشور (دو رقم سمت چپ شبا) مجاز است. بقیه اجزای شبا تنها می تواند دربرگیرنده اعداد باشد.
3-2- نمایش شبا:
3-2-1-نمایش در سیستمهای رایانه ای: در سیستمهای رایانه ای، شبا مانند نمونه زیر، به صورت یکپارچه و بدون فاصله نمایش داده می شود، مانند این نمونه:
IR0696000000010324200001
3-2-2-نمایش در اشکال نوشتاری: در اشکال نوشتاری، مانند فرمها و نامه ها، از سمت چپ، بین هر چهار کاراکتر، یک فاصله قرار می گیرد. در نتیجه کد شبا در فرم نوشتاری شامل 6 دسته چهار کاراکتری و یک دسته 2 کاراکتری در سمت راست خواهد بود. به عنوان مثال شبای مذکور در بند فوق به صورت زیر نوشته می شود:
IR06 2960 0000 0010 0324 2000 01
4- ساختار و اجزاء شبا:
4-1- شبا یک کد 26 کاراکتری است که به صورت زیر به سه بخش اصلی تقسیم می شود:
جزء |
BBAN |
CD |
CC |
توضیح |
شماره حساب پایه |
کد کنترلی |
کد کشور: ثابت= IR |
طول |
22 رقم |
2 رقم |
2 حرف |
4-1-1- یک شبا به صورت [CC][CD][BBAN] ساخته می شود. (کروشه تنها برای تفکیک اجزاء است و در شبا دیده نمی شود)
4-1-2- CC به معنی کد کشور، در مورد تمامی حسابهای بانکی کشور براساس استاندارد ISO-3166-1 معادل دو حرف IR (حروف بزرگ لاتین) است. کد کشور تنها بخش حرفی شبا محسوب می شود.
4-1-3- CD به طول دو رقم به معنی ارقام کنترلی یا چک دیجیت شناسه شبا می باشد.
4-1-4- BBAN به طول 22 رقم که شماره پایه حساب بانکی را تشکیل می دهد و در بند (5) این سند در مورد آن بحث شده است.
5- ساختار و قالب BBAN:
5-1- مشخصات کلی: قالب BBAN یک کد به طول 22 رقم با قالب زیر است:
B19 |
0 |
0 |
0 |
B2 |
B1 |
A3 |
A2 |
A1 |
22 |
0 |
0 |
0 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
5-2- اجزاء BBAN: براساس جدول فوق به صورت زیر توضیح داده می شود:
5-2-1- شناسه بانک، که در موقعیت A1 الی A3 به طول سه رقم قرار می گیرد. شناسه بانک یک عدد سه رقمی است که براساس کد بانکها تدوین شده است. باتوجه به این که این کدها درحال حاضر دو رقمی هستند، تا اطلاع ثانوی از صفر در سمت چپ این کد برای تمام بانکها و موسسات اعتباری استفاده شده است. کد بانکها مطابق با جدول زیر تنظیم می شود:
ردیف |
نام بانک |
شناسه بانک |
1 |
بانک اقتصاد نوین |
055 |
2 |
بانک پارسیان |
054 |
3 |
بانک پاسارگاد |
057 |
4 |
پست بانک ایران |
021 |
5 |
بانک تجارت |
018 |
6 |
موسسه اعتباری توسعه |
051 |
7 |
بانک توسعه صادرات |
020 |
8 |
بانک رفاه |
013 |
9 |
بانک سامان |
056 |
10 |
بانک سپه |
015 |
11 |
بانک سرمایه |
058 |
12 |
بانک صادرات ایران |
019 |
13 |
بانک صنعت و معدن |
011 |
14 |
بانک کارآفرین |
053 |
15 |
بانک کشاورزی |
016 |
16 |
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران |
010 |
17 |
بانک مسکن |
014 |
18 |
بانک ملت |
012 |
19 |
بانک ملی ایران |
017 |
5-2-2- شناسه حساب که در موقعیت B1 الی B19 قرار می گیرد. باتوجه به اینکه شماره حسابهای فعلی بانک ملی (سیستم متمرکز- سیبا) 13 رقمی می باشد، با استفاده از راهکارهای ذیل به قالب 19رقمی تبدیل می شود.
الف: شناسه نوع حساب که در موقعیت B1 قرار می گیرد برای حسابهای سپرده، مقداد صفر و برای حسابهای تسهیلات عدد یک تکمیل می شود.
ب: برای موقعیتهای B2 الی B19 نیز، به سمت چپ شماره حساب باید به اندازه ای رقم صفر افزوده شود که طول آن برابر 18 رقم شود. بدین ترتیب با ترکیب عدد 18 رقمی حاصله و کد نوع حساب (بند الف)، شناسه حساب (BBAN) به طول 19 رقم تولید می شود.